جایگاه علمی جمهوری اسلامی ایران در فناوری های نسل چهارم صنعت

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل‌زاده گفت: انقلاب صنعتی چهارم را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات در دهه‌های اخیر قلمداد کرد که می‌تواند مزایای زیادی را برای کسب و کارها، صنایع و افراد جامعه داشته باشد. این انقلاب صنعتی مبتنی بر هوشمندسازی است و تجهیزات هوشمند و فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، چاپ سه بعدی، فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G، رباتیک، کلان داده، بلاک چین‌ها و فناوری پهپاد) حرف اول را در آن می‌زند.

رئیس مؤسسه ISC گفت: انقلاب صنعتی چهارم یک واقعیت در حال ظهور است که منشأ تغییرات فراوانی در حوزه‌های حکمرانی دولتی و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی و آموزشی خواهد شد. در چنین ساختاری ماهیت و هویت دولت-ملت تغییر اساسی خواهد یافت.

فاضل زاده افزود: در چنین انقلابی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سندهای مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند.

وی گفت: در بیان ارزیابی و تحلیل وضعیت پژوهش و فناوری ایران، علی‌رغم وجود ظرفیت‌های اساسی در بخش آموزش، پژوهش و فناوری کشور، متأسفانه در بخش صنعت ضعف‌هایی وجود دارد که نشانگر آن است که ارتباط تعاملی، تناسبی و توازنی بین نظام‌های تولید علم و دانش و فناوری و نظام‌های تولید صنعتی در کشور ناهماهنگ است.

رئیس مؤسسه ISC افزود: بررسی و تحلیل جایگاه علمی در فناوری‌های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو جهانی و اسلامی در بازه زمانی ۱۰ ساله اهمیت زیادی دارد، اگر چه جمهوری اسلامی ایران در بعضی از حوزه‌های فناوری‌های نسل چهارم از لحاظ توسعه فناوری و محصول وضعیت مناسب‌تری دارد، ولی به دلیل بعضی از محدودیت‌ها تولیدات علمی کمتری در عرصه بین المللی انتشار یافته است.

وی افزود: در جدول شماره یک، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو جهانی در فناوری‌های نسل چهارم صنعت را براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می‌دهد.

جدول ۱. جایگاه علمی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو جهان در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

وی خاطر نشان کرد: جدول شماره دو، جایگاه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو اسلامی در فناوری‌های نسل چهارم صنعت را براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می‌دهد. جمهوری اسلامی ایران در حوزه هوش مصنوعی رتبه اول، حوزه اینترنت اشیا رتبه چهارم، حوزه چاپ سه بعدی رتبه دوم، حوزه فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) رتبه پنجم، حوزه رباتیک رتبه دوم، حوزه کلان داده رتبه پنجم، حوزه بلاک چین‌ها رتبه هشتم و حوزه فناوری پهپاد رتبه هفتم را در بین کشورهای اسلامی دارد.

جدول ۲. جایگاه علمی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو اسلامی در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

فاضل زاده گفت: براساس جدول شماره سه، بیشترین تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های نسل چهارم صنعت را در بازه زمانی ده ساله ۲۰۲۲-۲۰۱۳، مربوط به هوش مصنوعی با ۲۶۳۸ مدرک است. در دهه اخیر، ایران در زمینه هوش مصنوعی به رتبه ۱۴ دست یافته است. همچنین بررسی داده‌ها نشان می‌دهد تعداد تولیدات علمی هوش مصنوعی در پنج سال اخیر بهبود داشته و از ۱۵۷ مدرک در سال ۲۰۱۸ به ۵۷۷ مدرک در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

وی افزود: بعد از هوش مصنوعی بیشترین تولیدات علمی مربوط به رباتیک با ۱۵۹۶ مدرک و اینترنت اشیا با ۱۲۷۰ مدرک است. کمترین تولیدات علمی در بازه زمانی ده ساله در فناوری‌های نسل چهارم صنعت، مربوط به بلاک چین‌ها با ۷ مدرک است.

جدول ۳. جایگاه و تولیدات علمی در فناوری‌های نسل چهارم صنعت جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

وی ادامه داد: براساس جدول شماره چهارم، بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ده ساله اخیر در بخش هوش مصنوعی، مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است. در اینترنت اشیا، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در چاپ سه بعدی، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه تربیت مدرس؛ در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر است.

فاضل زاده گفت: بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ده ساله اخیر در رباتیک، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در کلان داده،، دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه صنعتی شریف؛ در بلاک چین‌ها، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر و دانشگاه فردوسی مشهد و در فناوری پهپاد، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و دانشگاه صنعتی شریف بوده است.

جدول ۴. وضعیت و رتبه دانشگاه‌های کشور در فناوری‌های نسل چهارم صنعت